Akdeniz ülkelerinde iklim kaynaklı üretim kayıpları küresel nar piyasasını etkilerken, Türkiye son yılların en kısa sezonlarından birini yaşıyor. Üretimde yüzde 35’e varan düşüş ve azalan arz nedeniyle ihracatın bu yıl daha erken sona ermesi beklenirken, talep artışı fiyatları yukarı çekiyor.
Küresel nar piyasası, Akdeniz’in bazı bölgelerinde hava koşullarına bağlı üretim kayıpları yaşadı. Ancak bazı bölgelerde meyve büyüklüklerinin iyileşmesi, istikrarlı talep ve işleme kanallarının artan rolüyle dengelenen bir sezondan geçiyor.
Avrupa genelinde, İtalya, İspanya, Yunanistan ve Türkiye’den gelen arzın azalması piyasa dengesini etkilerken, Kuzey Avrupa piyasaları yeterli arz ancak kısıtlı talep bildiriyor.
İtalya’da, ilkbahar hava koşulları, soğuklar nedeniyle en az %30 oranında düşen verim, kısmen daha büyük meyve boyutlarıyla telafi ediliyor; Apulia bölgesinde ise don ve yağmur hasarı nedeniyle sezonun daha erken sona ermesiyle karşı karşıya.
Doğu Sicilya’daki birçok nar bahçesinin son yıllarda yetiştirme zorlukları nedeniyle sökülmesidir. Birçok durumda, bahçe yönetimi konusunda yetersiz uzmanlık, meyve kalitesini tehlikeye atmış ve verimi düşürerek üretimi kârsız hale getirmiştir.
Hollanda’da, sınırlı Türk nar arzı Peru’dan gelen narlara yer açarken, Noel civarında nar fiyatlarında belirgin bir mevsimsel artış görünmüyor. Fransa, işleme talebine büyük ölçüde bağımlı olarak, yaklaşık 600 tonluk küçük iç piyasa hacimleriyle faaliyet göstermeye devam ederken, Almanya Türkiye, İspanya ve İtalya’dan bol miktarda arz aldığını ve tüketimin düşük olduğunu bildiriyor.
Bu hafta, Türk narları Hollanda pazarında 3,5 kg’ı 9,50 € ile 9,75 € arasında değişen fiyatlarla satışa sunuldu. Türkiye’nin bu yılki hasadı daha az. İthalatçı, “Geçen sezon Türk narları Peru’dan gelen ilk ürünlerle rekabet halindeydi, ancak bu etki önümüzdeki sezonda önemli ölçüde azalacak” diye açıklıyor.
Hızla büyüyen bir pazar ise meyve sıkma makineleri için küçük boyutlu narlardır. Bunlar Hollanda’da henüz yaygın değilken, Güney Avrupa’da nar sıkma makineleri perakende satış noktalarında çoktan yerini almış durumda.”
Türkiye, son yılların en kısa sezonlarından birini yaşıyor; üretim geçen sezona göre %35 daha düşük, toplam hacimler ise 2023’e kıyasla %50’ye varan oranda azalmış durumda. Bu durum, Ocak ayından itibaren talebin daha erken başlamasına ve arzın azalmasına yol açıyor. Buna karşılık Hindistan, istikrarlı üretimini sürdürüyor ve güçlü iç talep ve yükselen çiftlik fiyatlarının desteğiyle ihracatını artırıyor.
Bu azalmanın başlıca nedenleri, Mart ve Nisan aylarında tekrarlanan soğuk hava olayları, ardından yaz aylarında yüksek sıcaklıklar ve devam eden su kıtlığı oldu; bu durum ağaçları, çiçeklenmeyi ve meyve gelişimini olumsuz etkiledi. Bu zorluklar sadece Türkiye ile sınırlı değildi. Diğer üretici ülkeler de benzer koşullarla karşılaştı; İtalya’da hasat sırasında aşırı yağışlar verimliliği düşürdü, Yunanistan’da ciddi boyut ve kalite sorunları yaşandı ve İspanya’da da benzer kalite sorunları verim düşüşüne yol açtı.
Bu kısıtlamalara rağmen, 2025 sezonunda Türkiye’de hasat edilen narlar, son sezonlara kıyasla daha iyi bir kabuk yapısı ve renk kalitesine sahip oldu. Sonuç olarak, Türk narına olan talep arttı.
Azalan arz nedeniyle, normalde Mart ortasına kadar devam eden ihracat ve tedarik işlemlerinin bu yıl daha erken sona ermesi bekleniyor. Ocak ayından itibaren, makul fiyat seviyelerinde nar temin etmenin giderek zorlaşması bekleniyor.
Kuzey Amerika’da, İsrail’den gelen erken sevkiyatlar ve Kaliforniya sezonunun sonu, tatil dönemi boyunca istikrarlı talebi desteklerken, maliyetlerdeki artış nedeniyle fiyatlar biraz daha yüksek seyrediyor.
Güney Afrika, yeni sezona erken çeşitlerle başladı ve geçen yıla göre daha büyük bir hasat bekliyor; ihracat ise ağırlıklı olarak işleme amaçlı olmak üzere %23 oranında toparlandı.
Nar talebi yıllık bazda artmaya devam ediyor ve özellikle tatil döneminde oldukça popüler. İthal çekirdekli meyvelerin henüz gelmediği bir dönemde tüketicilerin taze seçenekler arayışında olması nedeniyle, talebin yeni yılın başlarında da güçlü kalması bekleniyor. Nar üretim ve nakliye maliyetlerinin artması nedeniyle fiyatlar bu yıl biraz daha yüksek.
Peru, sezon başlangıcında hacim zirvesini gecikmeli olarak yaşarken ve Avrupa’yı ana pazar olarak belirlerken, Şili ise güvenilir lojistik desteğiyle sınırlı ancak istikrarlı hacimlerle niş pazarlara hizmet vermeye devam ediyor.
Fransa: Sınırlı hacimler, güçlü işleme talebi.
Fransız nar sezonu Eylül ortasından Kasım sonuna kadar sürüyor, ancak iyi depolama kapasitesi ve güçlü meyve kalitesi, arzın yıl sonu tatil dönemine kadar uzamasına olanak tanıyor. Birçok bahçenin henüz genç olması nedeniyle üretim yaklaşık 600 ton ile sınırlı kalıyor, ancak ekimler olgunluğa ulaştıkça önümüzdeki yıllarda hacimlerin önemli ölçüde artması bekleniyor. Şu anda üretimin yaklaşık %30’u taze meyve olarak pazarlanırken, büyük çoğunluğu özellikle talebin güçlü olduğu meyve suyuna işleniyor. Ticari ilgi zaman zaman mevcut hacimleri aşıyor ve bu da sektörün pazar potansiyelini vurguluyor. Şu anda Fransa pazarında İspanya ve Türkiye’den de narlar bulunuyor.
Almanya: Bol arz, düşük talebi karşılıyor
Nar satışları şu anda durgun olarak nitelendiriliyor. Başlıca arzı Türk narları oluştururken, İspanya ve İtalya’dan gelen ürünler de bunu destekliyor. Tüm menşeli narlar nispeten yüksek fiyat seviyelerinde işlem görüyor ve ortalama fiyatlar geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek.
Hindistan: İhracat artarken iç talep güçlü kalmaya devam ediyor.
Hindistan’da nar üretimi, önceki yıllarla genel olarak aynı seviyede seyrediyor; Maharashtra, 115.000 hektardan fazla alanda ulusal üretimin %54,89’unu karşılıyor. Son üç yıldaki üretim artışı, esas olarak Maharashtra, Gujarat, Rajasthan ve Karnataka’da yetiştirilen Bhagwa çeşidi sayesinde gerçekleşti. Maharashtra hem hacim hem de kalite açısından lider eyalet olmaya devam ederken, onu daha büyük çiftlik alanlarının hızlı genişlemeyi desteklediği Gujarat takip ediyor.
Hindistan’ın nar ihracatı son sezonlarda istikrarlı bir büyüme gösterdi. 2022-23 mali yılında ihracat 62.280 tona ulaşarak 53,71 milyon Euro değerinde gerçekleşti. Bir yıl sonra, hacimler %18 artışla 72.011 tona yükseldi ve değeri 63,55 milyon Euro oldu. Nisan-Ocak ayları arasında gerçekleşen ihracat sezonunda ise 2024-25 mali yılında ihracat değeri 55,01 milyon Euro’ya ulaşarak geçen yılın aynı dönemine göre %21 artış gösterdi.
Bu sezon, güçlü iç talep ve ihracat değerindeki %21’lik artışın desteğiyle, çiftlik kapısı fiyatları %10-15 oranında yükseldi. İç tüketim de %10-15 oranında arttı. Maharashtra narları, boyut, renk, meyve suyu içeriği ve tatlılık kombinasyonu nedeniyle %20-30’luk bir primle satılmaya devam ediyor. Gujarat meyveleri genellikle iyi bir meyve suyu içeriğine sahip olmakla birlikte, daha küçük boyutlu ve daha kısa raf ömrüne sahip olma eğilimindedir; Rajasthan meyveleri ise genellikle iyi bir dış görünüme sahip olmakla birlikte daha düşük tatlılık ve meyve suyu seviyelerine sahiptir. Küresel nar fiyatları, sınırlı mevsimsel değişimle birlikte istikrarlı kalmaya devam ediyor.
İhracat tarafında ise Bangladeş, diğer ihracat destinasyonlarıyla karşılaştırılabilir fiyatlarla, bireysel üreticilerden günlük yaklaşık 15-20 tonluk istikrarlı hacimlerde alım yapan önemli bir yakın pazar olmaya devam etmektedir. Bu pazar, kalıntı içermeyen üretim şartlarını karşılamayan meyveler için bir çıkış noktası sağlamaktadır. Aynı zamanda, iklimle ilgili zararlı ve hastalık baskısı, üreticilerin daha fazla bitki koruma önlemi alması gerektiği için, Avrupa için katı kalıntı içermeyen üretimi daha zor hale getirmiştir.
ABD, Avustralya ve Kanada gibi daha uzak pazarlara yapılan deniz taşımacılığı denemeleri ve ticari sevkiyatlar, Bhagwa narları için ek ihracat fırsatları yaratıyor. Bu pazarlar, güçlü hasat sonrası işleme ve yeterli raf ömrü gerektiriyor. Yetiştiriciler için en önemli zorluk, Bangladeş’ten gelen sürekli ve yüksek hacimli talebi, daha yüksek değerli uzun mesafeli destinasyonların kalite, kalıntı ve lojistik gereksinimleriyle dengelemektir.
APEDA’ya göre, küresel nar pazarının 2027 yılına kadar 6,52 milyar Euro’ya ulaşması ve yıllık bileşik büyüme oranının %7,2 olması bekleniyor.
Güney Afrika: İhracat toparlanırken erken çeşitler sezona başlıyor.
Erken olgunlaşan Angel Red çeşidinin hasadı yerel pazar için başladı. Acco çeşidinin Ocak ve Şubat aylarında, Wonderful çeşidinin hasadının ise 6. ve 8. haftalar arasında başlaması bekleniyor.
Yetiştiriciler, ağaçların iyi bir ürün verdiğini ancak nihai sonuçların önümüzdeki haftalarda meyve boyutunun gelişmesine büyük ölçüde bağlı olacağını bildiriyor. 2024/2025 sezonunda elde edilen 18.478 tonluk ürüne kıyasla daha büyük bir ürün bekleniyor.
2025 nar ihracat sezonu, 2024’e kıyasla belirgin bir toparlanma göstererek ihracatın %23 artışla 11.200 tona ulaşmasına yol açtı. İhraç edilen hacmin büyük çoğunluğu işleme amaçlıydı. Sezon boyunca Orta Doğu’ya yapılan sevkiyatlar azalırken, AB’ye yapılan ihracat arttı. Yerel pazar, toplam nar hacminin %28’ini tüketti ve bu meyvenin büyük kısmı da işleme amaçlı kullanıldı.
Şili: Güvenilir lojistikle desteklenen niş hacimler
Şili narları, çok sınırlı hacimlerde ancak tutarlılığı ve hızlı lojistiği önceliklendiren müşterilerden gelen istikrarlı taleple niş bir konumda yer almaya devam ediyor. Üretim Şubat ayında yoğunlaşıyor ve başlıca destinasyonlar arasında Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya yer alıyor. Birçok ihracatçı bu kategoriden çekilmiş olsa da, bazıları güvenilir tedarik ve tutarlı kalitenin işi sürdürülebilir kıldığı belirli pazarlara hizmet vermeye devam ediyor.
